Canllaw i Goruchwylio Ymchwil

1.1  

Rhaid i’r traethawd ymchwil fod yn waith a gynhyrchwyd gennych chi ac yn waith rydych chi wedi cymryd cyfrifoldeb amdano.

Fodd bynnag, dylech ddisgwyl trefniadau goruchwylio effeithiol sy'n darparu cymorth, cyngor ac arweiniad rheolaidd o safon i chi tra byddwch wedi'ch cofrestru'n fyfyriwr ymchwil. Bydd pob myfyriwr yn cael tîm goruchwylio. Bydd gennych o leiaf ddau oruchwyliwr drwy gydol eich rhaglen astudio. Bydd y trefniant yn dechrau pan fyddwch yn cofrestru am y tro cyntaf, a bydd yn gorffen pan fydd y broses arholi wedi’i chwblhau (gan gynnwys ailgyflwyno os bydd hynny’n berthnasol).

1.2

Fel arfer bydd eich Prif Oruchwyliwr/Goruchwyliwr Cyntaf yn brif gyswllt i chi trwy gydol eich cyfnod yn fyfyriwr ymchwil, a bydd â chyfrifoldeb cyffredinol am eich goruchwyliaeth academaidd. Bydd mewnbwn academaidd yr Ail Oruchwyliwr yn amrywio o achos i achos. Rôl bennaf eich Ail Oruchwyliwr, yn aml, fydd bod yn ddewis cyntaf i ddirprwyo os na fydd eich Prif Oruchwyliwr/Goruchwyliwr Cyntaf ar gael. Mae'r Brifysgol yn cydnabod y gall arferion goruchwylio amrywio rhwng disgyblaethau a Chyfadrannau/Ysgolion. Er enghraifft, mae rhai Cyfadrannau/Ysgolion yn annog myfyrwyr i weithio fel rhan o grŵp neu dîm, neu gall fod yn ofynnol iddynt wneud hynny. Gallai'r timau hyn gynnwys un neu fwy o oruchwylwyr ychwanegol i ategu gwaith y Prif Oruchwyliwr/Goruchwyliwr Cyntaf a'r Ail Oruchwyliwr. Gall y rhain fod yn oruchwylwyr allanol o fyd diwydiant neu faes ymarfer proffesiynol penodol (e.e. meddygaeth) i gefnogi'r ymchwil. Gellir defnyddio goruchwylwyr allanol o brifysgolion eraill hefyd. Eich Cyfadran/Ysgol fydd yn gyfrifol am wneud unrhyw drefniadau o’r fath. Bydd y Gyfadran/yr Ysgol a/neu'r Bwrdd Rheoliadau, Ansawdd a Safonau yn sicrhau bod gan bob goruchwyliwr allanol y cymwysterau a'r profiad angenrheidiol i gefnogi'ch ymchwil.

1.3

Bydd un o'ch goruchwylwyr, fel arfer eich Prif Oruchwyliwr/ Goruchwyliwr Cyntaf, yn gweithredu fel Uwch-ymgynghorydd, â’r cyfrifoldeb pennaf am ddarparu cymorth bugeiliol ac am drosolwg gweinyddol o’ch ymgeisyddiaeth. Bydd yn gyfrifol am eich cynghori ar faterion gweinyddol ac am sicrhau bod adroddiad am eich cynnydd yn cael ei gyflwyno i'r Bwrdd Dilyniant a Dyfarniadau.

1.4

Dylech sicrhau eich bod wedi cael gwybodaeth am y trefniadau penodol sydd wedi’u gwneud mewn perthynas â rôl eich goruchwylwyr.

Bydd gan eich Prif Oruchwyliwr/Goruchwyliwr Cyntaf amrywiaeth o rolau. Yn gyffredinol, yr unigolyn hwn fydd eich ymgynghorydd academaidd, eich tiwtor a’ch hyrwyddwr. Fel arfer, gallwch ddisgwyl i’ch Prif Oruchwyliwr/Goruchwyliwr Cyntaf:

• Darparu goruchwyliaeth reolaidd. Bydd amlder yr oruchwyliaeth yn amrywio yn ystod cyfnod yr ymchwil. Gallwch ddisgwyl goruchwyliaeth fwy dwys yn ystod y flwyddyn gyntaf a’r flwyddyn olaf pan fydd eich goruchwyliwr yn darllen drafftiau o’r traethawd ymchwil ac yn cynnig sylwadau arnynt. Fel isafswm, rhaid cynnal o leiaf bedwar cyfarfod goruchwylio ffurfiol bob blwyddyn (fodd bynnag, mewn amgylchiadau eithriadol gellir darparu goruchwyliaeth ar-lein e.e. dros Zoom neu Skype), a dylid crynhoi'r pwyntiau trafod a gweithredu sy'n codi mewn cofnod ysgrifenedig ffurfiol. Cyfrifoldeb y goruchwyliwr yw cadw cofnodion o'r sesiynau goruchwylio, sicrhau yr anfonir copi electronig o gofnod y cyfarfod at y myfyriwr, a sicrhau bod copïau electronig o'r cofnod yn cael eu cadw'n ganolog gan y Gyfadran/yr Ysgol. Dylai'ch Cyfadran/Ysgol roi gwybod i chi faint o oruchwyliaeth y gallwch ei ddisgwyl;
• Bod ar gael, o fewn rheswm (e.e. drwy e-bost), pan fydd angen cyngor arnoch y tu allan i gyfarfodydd goruchwylio sydd wedi’u trefnu ymlaen llaw;
• Darparu arweiniad ar natur a gofynion y radd ymchwil rydych chi’n astudio ar ei chyfer a’r safonau a ddisgwylir. Dylai hynny gynnwys sicrhau bod gennych ddealltwriaeth glir o’r prif agweddau ar ymgymryd ag ymchwil ôl-raddedig; natur y radd ymchwil a ddyfernir ym Mhrifysgol Abertawe; a ffurf a strwythur traethawd ymchwil;
• Rhoi cyngor ac arweiniad i chi er mwyn sicrhau bod modd cwblhau’r ymchwil, gan gynnwys paratoi’r traethawd ymchwil, fel arfer cyn diwedd cyfnod byrraf posibl eich ymgeisyddiaeth;
• Eich cynorthwyo i lunio cynllun gwaith manwl ac amserlen ar gyfer eich ymchwil, a monitro eich cynnydd mewn perthynas â’r cynllun hwn;
• Rhoi cyngor ac arweiniad ar y gwaith ymchwil rydych yn ymgymryd ag ef. Byddai hyn yn cynnwys cyngor ac arweiniad ar: 
• Y testun a ddewisir; hefyd, sicrhau bod y weithdrefn gywir yn cael ei dilyn os bydd unrhyw newidiadau i'ch pwnc ymchwil. Am ragor o wybodaeth, darllenwch ATAS a’r Polisi a’r Weithdrefn ar Newid Pwnc Ymchwil.
• Y dewis o gwestiynau neu ddamcaniaethau ymchwil;
• Llenyddiaeth yn eich maes a sut i gael gafael arni;
• Y dewis o ddulliau ymchwilio;
• Ystyriaethau moesegol sy’n ymwneud â’ch ymchwil, lle bo hynny’n berthnasol;
• Y gwaith maes/gwaith labordy y mae angen ei wneud;
• Sut i ysgrifennu ar gyfer cynulleidfa academaidd;
• Strwythur y traethawd ymchwil, ei gynnwys a’i gyflwyniad.

• Cwblhau Adroddiadau Cynnydd yn brydlon, yn ôl yr angen;
• Sicrhau eich bod yn cael rhybudd digonol cyn gynted ag y bo modd os yw eich cynnydd yn annigonol neu o safon anfoddhaol;
• Gofyn am waith ysgrifenedig fel y bo’n briodol ac yn unol â’r cynllun gwaith y cytunwyd arno, a dychwelyd gwaith o’r fath ynghyd ag adborth adeiladol o fewn y cyfnod y cytunwyd arno;
• Darparu cyngor ac arweiniad ar ysgrifennu’r traethawd ymchwil, gan gynnwys darllen y traethawd ymchwil cyfan yn ystod y cyfnod ysgrifennu a rhoi sylwadau arno. Serch hynny, eich gwaith chi eich hun fydd y traethawd ymchwil, a chi fydd â’r cyfrifoldeb terfynol am sicrhau ei fod yn cael ei gyflwyno cyn diwedd cyfnod hwyaf posibl eich ymgeisyddiaeth;
• Eich paratoi ar gyfer yr arholiad llafar, gan esbonio ei rôl yn y broses arholi gyffredinol;
• Darparu goruchwyliaeth os bydd angen ailgyflwyno’r traethawd ymchwil;
• Cynnal yr arbenigedd angenrheidiol ar gyfer goruchwylio, gan gynnwys manteisio ar gyfleoedd am ddatblygiad proffesiynol perthnasol er mwyn cyflawni rôl goruchwyliwr yn effeithiol;
• Darparu cyngor ynghylch sut i rwydweithio yn eich maes arbenigol a chyfleoedd i wneud hyn. Gall hyn gynnwys cyngor ar y cymdeithasau dysgedig y dylech ymuno â nhw a’r cynadleddau y dylech fynd iddynt;
• Darparu cyngor ar sut a lle i gyflwyno'ch gwaith, er enghraifft mewn seminarau yn y Gyfadran/yr Ysgol a’r Brifysgol, a/neu mewn cyfarfodydd/cynadleddau allanol;
• Darparu cyngor ar sut a lle i gyhoeddi, lle bo'n briodol.

Mae prif rôl Ail Oruchwyliwr myfyriwr ymchwil fel arfer yn un gefnogol ac ategol. Mewn rhai achosion, bydd Ail Oruchwyliwr y myfyriwr ymchwil yn chwarae rôl weithredol yn ei oruchwyliaeth, e.e. cynorthwyo gydag agweddau academaidd penodol ar waith ymchwil y myfyriwr, yn debyg i'w Brif Oruchwyliwr/Oruchwyliwr Cyntaf. Mae'n bosib y bydd rôl fugeiliol gan yr Ail Oruchwyliwr hefyd. Mewn achosion eraill, mae’n bosib na fydd eich ail oruchwyliwr yn ymwneud â chi gymaint â hynny o ddydd i ddydd. Nid oes angen o angenrheidrwydd fod Ail Oruchwylwyr yn arbenigo ym mhwnc ymchwil penodol y myfyriwr i'r un graddau ag sy'n ofynnol gan y Prif Oruchwyliwr/Goruchwyliwr Cyntaf. Rôl unigryw’r Ail Oruchwyliwr fodd bynnag, yw:  

• Bod yn ddewis cyntaf i ddirprwyo os na fydd Prif Oruchwyliwr/Goruchwyliwr Cyntaf y myfyriwr ymchwil ar gael, e.e. oherwydd salwch, absenoldeb ymchwil (sabothol), absenoldeb mamolaeth, newid cyflogaeth; 
• Bod yn ddewis cyntaf i ddirprwyo yn achos anghytundeb rhwng y myfyriwr ymchwil a'i Brif Oruchwyliwr/Oruchwyliwr Cyntaf. Os bydd anghytundeb, gall y myfyriwr ymchwil hefyd gysylltu â'i Bennaeth Adran neu Arweinydd Ymchwil Ôl-raddedig ei Gyfadran. Os nad oes modd datrys problemau fel hyn, cyfeirir y myfyriwr ymchwil at brosesau cwynion y Gyfadran/yr Ysgol a'r Brifysgol.

Mae gan y goruchwyliwr sy'n gweithredu fel eich Uwch-ymgynghorydd rôl fugeiliol, a chyfrifoldeb am ddarparu cyngor a chymorth gyda'r prosesau gweinyddol angenrheidiol yn ôl yr angen, er enghraifft o ran cynnydd, trosglwyddo rhwng dulliau astudio neu raglenni astudio, cais i ohirio astudiaethau, neu i estyn hyd yr ymgeisyddiaeth. Ei rôl yw:

• Darparu cymorth bugeiliol yn ôl yr angen a/neu eich cyfeirio at ffynonellau cymorth eraill, e.e. Gwasanaethau Addysg, Gwasanaethau Cymorth Myfyrwyr, y Ganolfan Gyrfaoedd;
• Eich cynorthwyo i asesu eich anghenion hyfforddi ar ddechrau ac yn ystod eich rhaglen ymchwil, a’ch helpu i gynllunio rhaglen ymchwil a rhaglen datblygu sgiliau trosglwyddadwy (gan gynnwys hyfforddiant iaith ac archwilio modiwlau Lefel Meistr) yn ôl yr angen er mwyn cwblhau eich traethawd ymchwil. Dylech gael eich hysbysu am gyfleoedd hyfforddiant a ddarperir gan y Gyfadran/yr Ysgol, y Gwasanaethau Addysg, Gwasanaethau Hyfforddiant a Datblygu APECS a ffynonellau eraill sy’n berthnasol i’ch disgyblaeth neu’ch corff ariannu (e.e. myfyrwyr sy’n derbyn Dyfarniadau’r Cynghorau Ymchwil). Dylid ailasesu eich anghenion hyfforddi drwy gydol eich ymgeisyddiaeth. Dylai’r broses o ddatblygu sgiliau gael ei hystyried yn rhan hanfodol o’ch rhaglen ymchwil;
• Sicrhau bod Adroddiadau Cynnydd yn cael eu llunio mewn modd amserol ac yn ôl yr angen;
• Nodi unrhyw adborth gennych chi, y Gyfadran/yr Ysgol neu’r Gwasanaethau Addysg;
• Sicrhau eich bod yn ymwybodol o reoliadau Prifysgol Abertawe ar gyfer eich gradd ymchwil, gan gynnwys llên-ladrad, eiddo deallusol, iechyd a diogelwch, ac unrhyw faterion moesegol a allai godi yn ystod eich ymchwil;
• Darparu cyngor a chymorth mewn perthynas â phrosesau gweinyddol angenrheidiol yn ôl yr angen, e.e. os byddwch yn gwneud cais i ohirio eich astudiaethau, newid dull/rhaglen astudio, estyn cyfnod hwyaf posibl eich ymgeisyddiaeth;
• Rhoi cyngor manwl ynghylch y cerrig milltir disgwyliedig a dyddiadau ar gyfer cyfnodau olynol eich ymchwil. Dylai hyn gynnwys gwybodaeth am y meini prawf y mae angen eu bodloni er mwyn gwneud cynnydd boddhaol, uwchraddio i radd ymchwil lefel uwch, a'r dyddiadau erbyn pryd mae'n rhaid bodloni'r gofynion hyn.

5.1  

Y Tîm Goruchwylio

Bydd gan bob myfyriwr Dîm Goruchwylio sy'n cynnwys o leiaf ddau oruchwyliwr cymwys sy'n aelodau o staff Prifysgol Abertawe. Ni chaniateir eithriadau i'r rheol hon. Bydd y prif oruchwylwyr hyn yn cymryd cyfrifoldeb am arweiniad academaidd y myfyriwr a'r gweithgareddau gweinyddol a bugeiliol sy'n gysylltiedig â'r myfyriwr.

Dylid defnyddio'r term 'Ymgynghorydd Mewnol' i gynnwys cydweithwyr Abertawe sy'n cymryd rhan yn y broses fel 3ydd neu 4ydd goruchwyliwr.

Dylid defnyddio'r term ‘Ymgynghorydd Allanol' i gynnwys ymchwilwyr sy'n allanol i'r Brifysgol ond sy'n rhan o'r oruchwyliaeth.

5.2

Academaidd: Fel arfer, bydd y Goruchwyliwr Cyntaf yn cymryd y prif gyfrifoldeb academaidd a bydd yr Ail Oruchwyliwr yn cymryd cyfrifoldeb academaidd eilaidd. Os bydd y prif oruchwyliwr a'r ail oruchwyliwr yn cyfrannu i’r un graddau, mae'n bosib gofyn am statws 'prif oruchwyliwr ar y cyd’ drwy gysylltu ag is-bwyllgor Ymchwil Ôl-raddedig y Gyfadran. Ni chaiff rolau’r Prif Oruchwyliwr na'r Ail Oruchwyliwr eu dynodi’n seiliedig ar statws rôl.

5.3

Gweinyddol/Bugeiliol

Bydd un goruchwyliwr yn cymryd y prif gyfrifoldeb gweinyddol/bugeiliol a bydd y llall/lleill yn cymryd cyfrifoldeb gweinyddol/bugeiliol eilaidd.

Y trefniant arferol fydd i'r Goruchwyliwr Cyntaf gymryd y prif gyfrifoldeb gweinyddol a bugeiliol ac i’r Ail Oruchwyliwr gymryd cyfrifoldeb gweinyddol a bugeiliol eilaidd.

Os oes gwahaniaeth o ran profiad, e.e. yn achos ymchwilwyr gyrfa gynnar neu oruchwylwyr sydd â llai o brofiad ymchwil, y disgwyliad yw y bydd y goruchwyliwr mwy profiadol yn ymgymryd â rôl fentora ac yn cynnig cyngor a chymorth bugeiliol i'r cydweithiwr a'r myfyriwr ymchwil ôl-raddedig.

Gall Ymgynghorwyr Mewnol ac Allanol gynnig arweiniad academaidd a/neu weinyddol a bugeiliol priodol.

Pan na fydd y Goruchwyliwr Cyntaf na’r Ail Oruchwyliwr ar gael (e.e. oherwydd salwch, absenoldeb ymchwil (sabothol), absenoldeb mamolaeth, newid cyflogaeth), bydd y prif oruchwyliwr arall yn cymryd y rôl honno/rolau hynny dros dro a/neu bydd yn sicrhau bod tîm goruchwylio priodol arall yn cael ei greu, mewn ymgynghoriad â'r Gyfadran/yr Ysgol.

5.4

Goruchwylwyr Categori A a B

Rydym yn diffinio dau gategori o oruchwylwyr: Goruchwylwyr Categori A a Chategori B Goruchwylwyr yn y ddau gategori

5.4.1

Rhaid iddynt feddu ar gontract cyflogaeth fel aelodau staff Prifysgol Abertawe a rhaid bod hyn am gyfnod hwy na chyfnod ymgeisyddiaeth hwyaf arferol y myfyriwr sy'n cael ei oruchwylio* a bod ar radd sy'n cyfateb i Ddarlithydd neu'n uwch;

5.4.2

Rhaid eu bod wedi derbyn hyfforddiant perthnasol o ran goruchwylio, gweithdrefnau a systemau monitro cynnydd a pholisïau sy'n benodol i'r sefydliad;

5.4.3

Ni ddylent fod yn ymgeiswyr am radd ymchwil ym Mhrifysgol Abertawe neu mewn sefydliad addysg uwch arall;

Yn ogystal, rhaid i Oruchwyliwr Categori A fodloni'r canlynol:

5.4.4

Dylai fod wedi goruchwylio hyd at gwblhau'n llwyddiannus, ym Mhrifysgol Abertawe neu mewn sefydliad addysg uwch arall, fel prif oruchwyliwr neu ail oruchwyliwr, o leiaf un myfyriwr ar radd ar yr un lefel â’r myfyriwr y bydd yn ei oruchwylio neu ar lefel uwch na hynny;

5.4.5

Dylai fod ar Lwybr Gyrfa Academaidd Ymchwil (Y) neu Addysg ac Ymchwil (A ac Y);

5.4.6

Rhaid iddo fod â chymhwyster academaidd ar yr un lefel, neu'n uwch, â'r radd y bydd yn ei goruchwylio, neu dylai allu dangos profiad proffesiynol cyfatebol;

5.4.7

Dylai feddu ar gofnod goruchwylio da, wedi’i wirio gan y Deon Gweithredol neu, os yw’r ddyletswydd yn cael ei dirprwyo, gan Arweinydd Ymchwil Ôl-raddedig y Gyfadran (neu rywun mewn rôl gyfatebol).

Goruchwyliwr Categori B:

5.4.8

Mae goruchwyliwr Categori B yn rhywun nad yw'n fodloni'r gofynion sy'n benodol i Gategori A.

* Sylwer bod aelod o staff academaidd yn cyfeirio at Ddarlithydd, Uwch-ddarlithydd, Darllenydd, Athro Cysylltiol ac Athro, yn ogystal â Chymrodorion Ymchwil ar gontractau (cyfnod penodol) sy'n hwy na chyfnod yr ymgeisyddiaeth hwyaf.  Mae rhestr o Gymrodoriaethau cymwys presennol ar gael gan y Bwrdd Ymchwil Ôl-raddedig.

5.5

Cymhwysedd i weithredu fel Prif Oruchwyliwr Cyntaf/Ail Oruchwyliwr

Bydd y tîm goruchwylio safonol yn cynnwys dau oruchwyliwr Categori A, neu un goruchwyliwr Categori A ac un goruchwyliwr Categori B. Yn yr ail achos, gellir dynodi'r naill neu'r llall fel Prif Oruchwyliwr.

Os na fydd y naill na'r llall yn oruchwylwyr Categori A, bydd angen penodi Uwch-ymgynghorydd. Mae'r Uwch-ymgynghorydd yn darparu gofal bugeiliol, mentora a goruchwyliaeth academaidd i'r cydweithwyr llai profiadol a'r myfyriwr ymchwil ôl-raddedig.

Fel rheol, nid yw cydweithwyr sydd ar y llwybr Addysg yn unig yn gymwys i oruchwylio myfyrwyr ymchwil ôl-raddedig. Fodd bynnag efallai y caniateir iddynt wneud hyn lle bo'n briodol ac fel eithriad.

 Mae proses ffurfiol i ganiatáu i'r rhai nad ydynt ar y Llwybr Ymchwil oruchwylio yn cynnwys:

• Ffurflen cais i oruchwylio sy'n gofyn am CV, profiad ymchwil, cyhoeddiadau, grantiau ymchwil.
• Caiff y cais ei werthuso gan is-bwyllgor Ymchwil Ôl-raddedig y Gyfadran yn y Gyfadran berthnasol, fel "eitem gyfyngedig” ar yr agenda. Os bydd anghydfod, caiff y cais ei uwchgyfeirio at Gadeirydd y Bwrdd Ymchwil Ôl-raddedig, fel arfer y Dirprwy Is-ganghellor Cynorthwyol ar gyfer Ymchwil Ôl-raddedig.
• Darperir goruchwyliaeth derfynol gan y Bwrdd Rheoliadau, Ansawdd a Safonau.

5.6 

Cymhwysedd i weithredu fel Uwch-ymgynghorydd

Yn gyffredinol, tybir y bydd yr Uwch-ymgynghorydd yn berson sy'n ddigon uchel yn yr Adran neu'r Ysgol ac y caiff ei benodi ar sail ei sgiliau mentora a'i brofiad o oruchwyliaeth ymchwil ôl-raddedig, ac nid o reidrwydd lle mae meysydd ymchwil yn gorgyffwrdd.